Lốc điều hòa ô tô là một thiết bị quan trọng trong hệ thống điều hòa không khí của ô tô. Nó có chức năng nén khí ga lạnh để làm lạnh không khí bên trong khoang cabin. Tuy nhiên, do phải làm việc liên tục trong điều kiện nặng nề, lốc điều hòa dễ bị hỏng hóc. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cấu tạo, công dụng của lốc điều hòa ô tô cũng như các nguyên nhân và cách khắc phục khi lốc điều hòa bị hỏng.
Lốc điều hòa ô tô là gì?
Lốc điều hòa hay còn gọi là lốc nén, là một bộ phận quan trọng trong hệ thống điều hòa của ô tô. Đây là thiết bị dùng để nén khí ga lạnh thành chất lỏng để cung cấp cho quá trình làm lạnh trong hệ thống.
Theo nguyên lý hoạt động, lốc nén sẽ hút khí ga lạnh ở dạng hơi từ bình chứa vào buồng nén. Tại đây ga sẽ được nén lại để tăng áp suất và nhiệt độ, biến thành chất lỏng. Sau đó chất lỏng này sẽ được đẩy vào bộ ngưng tụ để làm lạnh không khí.
Như vậy, có thể thấy lốc điều hòa chính là “trái tim” của hệ thống làm lạnh trên ô tô. Nếu lốc nén hoạt động kém hiệu quả hay bị hỏng hóc thì toàn bộ hệ thống sẽ bị ảnh hưởng.
Công dụng của lốc điều hòa
Như đã nói ở trên, công dụng chính của lốc điều hòa ô tô là nén khí ga lạnh để cung cấp cho quá trình làm mát trong cabin. Cụ thể, lốc điều hòa có các tác dụng sau:
- Nén hơi ga lạnh làm tăng áp suất và nhiệt độ để biến thành chất lỏng. Áp suất sau khi nén có thể đạt 15-25 bar.
- Đẩy chất lỏng ga vào bộ ngưng tụ để làm lạnh không khí. Lượng ga được nén cung cấp phụ thuộc vào tải làm lạnh cần thiết.
- Giữ cho ga luôn ở trạng thái lỏng khi lưu thông trong hệ thống để đảm bảo hiệu quả trao đổi nhiệt tốt nhất.
Nhờ có lốc nén hoạt động hiệu quả, toàn bộ khí hậu trong khoang cabin sẽ được làm lạnh đều, mang lại sự dễ chịu cho người ngồi bên trong.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của lốc nén
Cấu tạo
Lốc điều hòa có cấu tạo khá phức tạp, bao gồm các bộ phận chính như:
- Vỏ và thân lốc: Là phần vỏ bọc bên ngoài của lốc, được làm bằng hợp kim nhôm chịu lực tốt. Bên trong là thân lốc làm bằng gang đúc có tác dụng chịu lực khi lốc hoạt động.
- Buồng nén: Là khoang kín bên trong thân lốc, có khả năng chịu áp lực cao. Tại đây ga sẽ được nén lại để tăng áp suất và nhiệt độ.
- Trục vít: Là bộ phận quay để truyền động cho lốc nén. Trục vít được nối với động cơ thông qua dây curoa hoặc bánh răng.
- Pitt tông: Pitt tông có khả năng di chuyển trượt để nén ga trong buồng. Chuyển động của pitt tông nhờ vào sự quay của trục vít.
- Van đầu vào: cho phép ga ở thể hơi hút vào buồng nén khi pitt tông lùi.
- Van đầu ra: cho phép ga ở thể lỏng được đẩy ra khi pitt tông tiến.
- Bơm dầu bôi trơn: Cung cấp dầu để bôi trơn các chi tiết chuyển động như trục vít, pitt tông… giúp lốc hoạt động êm, giảm ma sát và bền bỉ hơn.
Nguyên lý hoạt động
Quá trình hoạt động của lốc nén diễn ra như sau:
- Trục vít quay kéo pitt tông lùi lại → Buồng nén giãn nở và hút ga từ đường hút qua van đầu vào.
- Khi pitt tông đạt vị trí xa nhất → van đầu vào đóng lại, cô lập buồng nén.
- Trục vít quay tiếp tục kéo pitt tông tiến về phía trước → Buồng bị nén lại, ga bị ép nén đến áp suất cao và nhiệt độ tăng biến thành chất lỏng.
- Van đầu ra mở ra → ga ở thể lỏng được đẩy vào đường dẫn làm lạnh.
Như vậy, chất lỏng ga sau khi ra khỏi lốc điều hòa sẽ được đưa đi làm lạnh rồi bị bay hơi và ngưng tụ trở lại thành khí trong quá trình trao đổi nhiệt với không khí xung quanh. Sau đó chu trình tiếp tục lặp lại như vậy.
Dấu hiệu nhận biết lốc điều hòa bị hư hỏng
Trong quá trình sử dụng, lốc điều hòa ô tô thường xuyên phải hoạt động hết công suất, chịu tải trọng nặng nề và tiếp xúc với nhiều yếu tố gây hao mòn. Do đó rất dễ bị hỏng hóc nếu không được bảo dưỡng thường xuyên.
Dưới đây là một số dấu hiệu điển hình nhận biết lốc điều hòa ô tô đang gặp vấn đề:
Điều hòa ô tô lúc mát lúc nóng
- Lúc mát, lúc nóng là dấu hiệu đặc trưng của lốc điều hòa hoạt động không ổn định, khả năng nén kém hiệu quả.
- Nguyên nhân do pitt tông, van đầu vào/ra bị hỏng, rò rỉ ga hoặc dầu bôi trơn không đủ.
Điều hòa ô tô phát ra tiếng kêu to
- Khi hoạt động, lốc điều hòa sẽ phát ra tiếng ồn nhỏ bình thường. Nếu tiếng ồn lớn, có tiếng kêu khó chịu → báo hiệu lốc bị hỏng hóc.
- Nguyên nhân do bi, bi đũa bị mòn, trục vít, pitt tông bị kẹt hoặc nứt vỡ.
Điều hòa ô tô không chạy
- Không thổi gió lạnh khi bật điều hòa là lỗi hay gặp nhất, thường do lốc điều hòa bị hỏng nặng.
- Nguyên nhân có thể do dây đai bị đứt, động cơ không hoạt động, hệ thống mất ga hoàn toàn.
Nếu gặp bất kỳ hiện tượng bất thường nào ở trên, hãy đưa ô tô đi kiểm tra và bảo dưỡng lốc điều hòa ngay để tránh hư hỏng lớn hơn.
Nguyên nhân hỏng lốc điều hòa ô tô
Điều hòa ô tô bị hỏng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến lỗi của lốc điều hòa:
Nạp gas kém chất lượng
- Gas làm lạnh R134A chất lượng kém, tạp chất nhiều sẽ làm ăn mòn các chi tiết động học bên trong lốc.
- Độ thuần khiết thấp cũng khiến hoạt động nén gas không hiệu quả, dễ đóng băng ống dẫn.
Thiếu dầu bôi trơn
- Lốc điều hòa cần lượng lớn dầu bôi trơn để làm mát và giảm ma sát các chi tiết chuyển động.
- Thiếu dầu, các chi tiết tiếp xúc nhau trực tiếp dẫn đến bị mòn, bi nóng chảy làm kẹt hoặc gẫy trục vít.
Làm việc quá tải
- Sử dụng điều hòa liên tục ở nhiệt độ thấp trong thời gian dài sẽ làm lốc bị quá tải.
- Áp lực nén cao, nhiệt độ tăng sẽ làm các chi tiết bên trong bị mỏi và hao mòn nhanh chóng.
Li hợp đầu lốc bị trượt
- Bi đầu lốc bị hư
- Bi đầu trục vít chịu lực cực lớn khi lốc hoạt động, rất dễ bị mòn hoặc nứt vỡ gây kẹt máy.
- Khi bi đầu hỏng sẽ khiến việc truyền động từ động cơ không trơn tru, lốc hoạt động dở ẹc.
Không được bảo dưỡng thường xuyên
- Thiếu bảo dưỡng định kỳ khiến các bộ phận bên trong lốc bị bám bẩn, mòn mích nhanh hơn.
- Dầu bôi trơn không được thay thế đúng lúc cũng gây tổn hao cho các chi tiết chuyển động.
Như vậy nguyên nhân hư hỏng lốc điều hòa ô tô phần lớn là do lỗi bảo dưỡng, sử dụng. Do đó, việc bảo dưỡng định kỳ vô cùng quan trọng để kéo dài tuổi thọ của lốc điều hòa.
Cách khắc phục, sửa chữa lốc điều hòa ô tô hỏng
Khi phát hiện lốc điều hòa ô tô có dấu hiệu bất thường, việc đầu tiên cần làm là đưa xe đi kiểm tra chi tiết để tìm nguyên nhân gây hỏng. Sau đó, tùy từng trường hợp mà có cách xử lý phù hợp:
- Nếu lốc bị hỏng nhẹ, chỉ cần thay thế chi tiết bị lỗi là có thể khôi phục hoạt động bình thường. Các chi tiết thường được thay thế gồm bi đũa, bi đầu trục vít, li hợp đầu lốc…
- Đối với các hỏng hóc nặng hơn như trục vít bị cong vênh, pitt tông bị mòn nát hay thân lốc bị nứt vỡ: cần phải thay thế toàn bộ lốc mới. Lưu ý chỉ nên mua phụ tùng chính hãng để đảm bảo chất lượng, tương thích tốt nhất.
- Sau khi thay thế, cân chỉnh lại toàn bộ hệ thống gas điều hòa, kiểm tra kĩ càng trước khi đưa vào sử dụng trở lại. Nếu cần, hãy nhờ đến đơn vị chuyên nghiệp để được tư vấn và bảo hành chu đáo.
Lưu ý khi sử dụng điều hòa ô tô
Để đảm bảo tuổi thọ cũng như hiệu quả làm lạnh tốt nhất của lốc điều hòa, hãy lưu ý một số vấn đề sau:
- Sử dụng điều hòa ô tô đúng cách, tránh bật công suất lạnh quá cao trong thời gian dài. Nhiệt độ cabin 25-30 độ C là lý tưởng để đảm bảo tiết kiệm nhiên liệu và bền cho lốc nén.
- Thường xuyên kiểm tra, bổ sung ga và dầu bôi trơn đầy đủ cho hệ thống điều hòa. Không để rò rỉ hoặc thiếu hụt ảnh hưởng tới quá trình hoạt động của lốc.
- Bảo dưỡng định kỳ 6 tháng/lần, kiểm tra tổng thể các bộ phận và vệ sinh lốc nén cẩn thận. Thay thế kịp thời các chi tiết hỏng hóc.
Tuân thủ những lưu ý trên, bạn sẽ không phải lo lắng nhiều về việc hệ thống điều hòa ô tô bị trục trặc, ảnh hưởng đến trải nghiệm lái xe.
Kết luận
Lốc điều hòa hay lốc nén là bộ phận then chốt, đảm nhận việc nén ga lạnh để cung cấp khả năng làm mát cho toàn bộ hệ thống điều hoà trên ô tô. Tuy nhiên, do phải chịu tải trọng lớn nên lốc rất dễ hư hỏng nếu không được bảo dưỡng thường xuyên.
Khi gặp sự cố với lốc điều hòa, người lái cần đưa xe đi kiểm tra ngay để kịp thời xử lý, tránh ảnh hưởng đến các bộ phận khác của hệ thống làm lạnh. Việc bảo dưỡng định kỳ, sử dụng hợp lý cũng là cách tốt nhất để kéo dài tuổi thọ hoạt động của lốc nén.