Phanh đĩa là bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh của ô tô, có chức năng làm chậm hoặc dừng xe bằng cách tạo ma sát giữa đĩa phanh và má phanh. Ngày nay, phanh đĩa được ứng dụng rộng rãi trên nhiều loại phương tiện, từ xe máy, ô tô, xe đạp cho đến máy bay. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, ưu nhược điểm và các loại phanh đĩa trên ô tô.
Phanh đĩa là gì?
Phanh đĩa là bộ phận của hệ thống phanh trên ô tô có chức năng làm chậm hoặc dừng bánh xe lại bằng cách tạo ra ma sát giữa các tấm đĩa phanh và má phanh. Phan phanh đĩa hiện nay được ứng dụng trên hầu hết các phương tiện giao thông khác nhau như xe máy, xe ô tô, máy bay, xe đạp. . . . Trước đĩa phanh cố định trên trục xe, phía sau má phanh được gắn vào thân xe thông qua hệ thống thủy lực. Khi người lái xe đạp xe đạp phanh, piston trong hệ thống thủy lực sẽ tạo ra áp suất đẩy má phanh ép vào đĩa phanh, tạo ra ma sát làm chậm hoặc dừng bánh xe.
So sánh phanh đĩa và phanh cơ
Phanh đĩa và phanh cơ là hai loại phanh phổ biến nhất trên ô tô hiện nay. Mỗi loại phanh có những ưu điểm riêng, tùy vào nhu cầu và mục đích sử dụng mà người dùng sẽ lựa chọn loại phanh phù hợp.
So sánh phanh đĩa và phanh cơ
Phanh đĩa:
Cấu tạo: Gồm đĩa phanh, má phanh, piston, hệ thống thủy lực
Nguyên lý hoạt động: Má phanh ép vào đĩa phanh để tạo ma sát làm chậm hoặc dừng bánh xe
Ưu điểm: Khả năng phanh tốt, độ nhạy cao, tản nhiệt tốt
Nhược điểm: Đắt tiền,phức tạp, khó bảo dưỡng.
Phanh cơ
Cấu tạo: Gồm má phanh, tang trống, lò xo, hệ thống cơ khí
Nguyên lý hoạt động: Má phanh ép vào tang trống để tạo ma sát làm chậm hoặc dừng bánh xe
Ưu điểm: Khả năng phanh trung bình, giá cả hợp lý, dễ bảo dưỡng
Nhược điểm: độ nhạy thấp, tản nhiệt kém
Phân loại phanh đĩa trên ô tô
Phanh đĩa trên ô tô được phân loại thành ba loại chính:
1. Phanh đĩa đơn
Phanh đĩa đơn là loại phanh đĩa đơn giản nhất, chỉ có một đĩa phanh trên mỗi bánh xe.
–Ưu điểm:
- Gọn nhẹ, dễ lắp đặt, bảo dưỡng.
- Giá thành rẻ.
-Nhược điểm:
- Chỉ thích hợp sử dụng trên các phương tiện nhỏ, trọng lượng nhẹ.
- Khả năng tản nhiệt kém, dễ bị quá nhiệt khi sử dụng nhiều.
2. Phanh đĩa đôi
Phanh đĩa đôi là loại phanh đĩa có hai đĩa phanh trên mỗi bánh xe.
-Ưu điểm:
- Khả năng tản nhiệt tốt hơn so với phanh đĩa đơn.
- Có khả năng phanh mạnh hơn, hoạt động ổn định hơn.
-Nhược điểm:
- Trọng lượng lớn, phức tạp hơn, tốn nhiều chi phí lắp đặt và bảo dưỡng.
3. Phanh đĩa kẹp
Phanh đĩa kẹp là loại phanh đĩa có má phanh kẹp chặt vào cả hai mặt của đĩa phanh.
-Ưu điểm:
- Có khả năng phanh mạnh nhất trong các loại phanh đĩa.
- Tản nhiệt tốt, hoạt động ổn định.
-Nhược điểm:
- Phức tạp, giá thành cao.
Cấu tạo của phanh đĩa
Phanh đĩa ô tô được cấu tạo từ ba bộ phận chính: Đĩa phanh, má phanh và hệ thống thủy lực.
1. Đĩa phanh
Đĩa phanh là bộ phận gắn vào mâm xe, làm nhiệm vụ cọ xát với má phanh để tạo ra lực hãm, làm chậm hoặc dừng xe. Đĩa phanh thường được làm bằng gang hoặc thép để đảm bảo độ cứng, độ bền và khả năng chịu nhiệt cao.
2. Má phanh
Má phanh là bộ phận được ép trực tiếp vào bề mặt đĩa phanh để tạo ra ma sát và làm chậm xe. Má phanh được làm bằng các vật liệu chịu mài mòn tốt, chẳng hạn như gốm, kim loại hoặc hợp chất hữu cơ.
- Đặc tính của má phanh:
- Độ bền cao: Má phanh phải có khả năng chịu được lực phanh lớn, nhiệt độ cao và ma sát.
- Khả năng chịu nhiệt cao: Đĩa phanh có thể nóng tới 600oC khi phanh nên má phanh luôn phải ở trạng thái làm mát để tránh tình trạng quá nhiệt.
- Độ bám cao: Má phanh phải có độ bám cao để tạo ma sát, làm chậm xe hiệu quả.
3. Hệ thống thủy lực
Hệ thống thủy lực là bộ phận truyền lực từ bàn đạp phanh đến má phanh, tạo lực ép để má phanh kẹp vào đĩa phanh. Hệ thống thủy lực bao gồm bình chứa dầu phanh, ống dẫn dầu phanh, piston và xi lanh.
Nguyên lý hoạt động của phanh đĩa
Khi người lái xe đạp chân vào bàn đạp phanh, áp suất dầu trong hệ thống thủy lực tăng lên. Áp suất này truyền đến piston trong xi lanh, đẩy piston ép má phanh vào đĩa phanh. Má phanh và đĩa phanh cọ xát vào nhau, tạo ra ma sát làm giảm tốc độ quay của bánh xe, giúp xe giảm tốc độ hoặc dừng lại.
Xe ô tô thường lắp phanh đĩa ở bánh nào?
- Phanh đĩa trước: Phanh đĩa thường được lắp ở bánh trước vì bánh trước chịu trọng lượng lớn hơn bánh sau, do đó cần lực phanh mạnh hơn.
- Phanh đĩa sau: Một số loại ô tô cũng lắp phanh đĩa ở bánh sau, tuy nhiên, phanh đĩa sau thường có kích thước nhỏ hơn phanh đĩa trước.
Kết luận
Phanh đĩa là bộ phận quan trọng của hệ thống phanh trên ô tô, có chức năng làm chậm hoặc dừng xe bằng cách tạo ma sát giữa các tấm đĩa phanh và má phanh. Phan phanh đĩa hiện nay được ứng dụng trên hầu hết các phương tiện giao thông khác nhau như xe máy, xe ô tô, máy bay, xe đạp. . . . Trước đĩa phanh cố định trên trục xe, phía sau má phanh được gắn vào thân xe thông qua hệ thống thủy lực. Khi người lái xe đạp xe đạp phanh, piston trong hệ thống thủy lực sẽ tạo ra áp suất đẩy má phanh ép vào đĩa phanh, tạo ra ma sát làm chậm hoặc dừng bánh xe. Phan phanh đĩa có nhiều ưu điểm như khả năng phanh tốt, độ nhạy cao và tản nhiệt tốt hơn so với phanh cơ. Tuy nhiên, phanh đĩa cũng có nhược điểm là đắt tiền, phức tạp và khó bảo dưỡng. Việc chọn loại phanh phù hợp với xe phụ thuộc vào mục đích sử dụng và ngân sách của người sử dụng.
