Đặc trưng của Việt Nam là địa hình phức tạp với nhiều đồi núi, đặc biệt ở các tỉnh miền Trung và miền Bắc. Để tăng tính an toàn khi vận hành các phương tiện giao thông trên địa hình này, đặc biệt là xe tải và xe khách, nhà sản xuất đã trang bị thêm cho xe bộ phận phanh khí xả cuppo. Hiện nay, hầu hết xe đầu kéo, xe tải và xe khách tầm trung trở lên đều được sản xuất với trang bị phanh khí xả. Vậy phanh khí xả là gì? Cơ chế hoạt động của phanh khí xả cuppo ra sao? Hãy cùng Phụ Tùng Trung Quốc tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây!
Phanh Khí Xả Là Gì?
Phanh khí xả là một loại hệ thống phanh thứ cấp được trang bị để giúp giảm tốc độ và dừng lại xe bằng cách sử dụng áp suất khí thải từ động cơ. Khi ta đạp phanh, áp suất khí thải sẽ được giảm trong bình chứa phanh, tạo ra một lực hút và làm cho hệ thống phanh hoạt động. Phanh khí xả giúp giảm thiểu độ ma sát trên hệ thống phanh, kéo dài tuổi thọ của bộ phận phanh và cũng giúp tiết kiệm nhiên liệu trong quá trình vận hành xe.
Xem thêm: Tăng Bua là gì
Phanh khí xả còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như phanh cuppo, phanh cúp bô, phanh ống xả, phanh đổ đèo, phanh cổ bô, hãm bô… tùy theo từng vùng miền.
Tiếng Anh gọi phanh khí xả là Exhaust Brake. Đây là một hệ thống quan trọng và thường được trang bị trên các loại xe tải hạng trung trở lên, cũng như các loại xe tải, xe khách, xe đầu kéo và rơ mooc hiện nay.
Công Dụng Của Phanh Khí Xả Cuppo
Phanh khí xả cuppo chủ yếu giúp giảm tải cho hệ thống phanh chính, đặc biệt hữu ích khi đổ đèo hoặc di chuyển từ dốc cao xuống, giúp tài xế tránh được tình trạng mất phanh do ma sát khi rà thắng quá nhiều. Điều này rất nguy hiểm khi di chuyển trên những đường dốc đồi núi.
Hệ thống phanh này được đánh giá là rất hiệu quả đối với các loại xe cỡ trung và lớn trên các tuyến đường đèo dốc, trong khi đó các loại xe cỡ nhỏ thường không được trang bị phanh khí xả do chi phí cao.
Hơn nữa, phanh khí xả giúp giảm tải đạp phanh của tài xế trong khi di chuyển trên đoạn đường đèo hoặc đoạn dốc dài, từ đó kéo dài tuổi thọ cho má phanh và tang trống của hệ thống phanh chính.
Nguyên Lý Hoạt Động Của Hệ Thống Phanh Khí Xả Cúp Bô
Hệ thống phanh khí xả cuppo hoạt động khá đơn giản:
- Khi lái xe xuống dốc, tài xế bật công tắc phanh khí xả trên vô-lăng và kích hoạt bộ điều khiển để tác động lên van bướm gió trên ống xả của động cơ.
- Van bướm gió sẽ chặn đứng dòng khí thải từ động cơ, làm giảm khả năng nạp nhiên liệu vào buồng đốt.
- Dòng khí thải không thể thoát ra sẽ làm tăng áp suất ngược trở lại động cơ, tạo ra mô men xoắn âm và làm chậm động cơ.
- Do van khí xả cuppo đóng, pittong sẽ đẩy khí thải ra ngoài khó hơn. Từ đó, pittong sẽ di chuyển chậm hơn, làm chậm động cơ.
- Động cơ chậm lại sẽ tác động lên toàn bộ hệ thống truyền động của xe, giúp giảm tốc độ của xe mà không cần phải dùng thêm phanh.
- Có nhiều công ty sản xuất hệ thống phanh khí xả. Mặc dù thiết kế khác nhau, nhưng về cơ bản chúng hoạt động giống như đã mô tả ở trên.
Tuy nhiên, hệ thống phanh khí xả tiên tiến hơn được trang bị bộ điều biến áp suất khí thải (EPM) để điều khiển áp suất ngược, do đó cải thiện hiệu suất phanh ở nhiều tốc độ động cơ.
Cách Sử Dụng Phanh Khí Xả
Phanh khí xả kìm hãm chuyển động của hệ thống truyền động và không đòi hỏi đạp côn. Khi bật phanh khí xả, xe sẽ chạy với số thấp hơn và không đạp ga.
Động cơ sẽ rung mạnh hơn, tiếng máy kêu khác và ống xả thoát ra khói đen.
Phanh khí xả hỗ trợ và tăng tuổi thọ cho hệ thống phanh chính và có thể dừng xe khi xuống đồi với độ nghiêng 8%.
Nó cũng làm chậm xe một cách hiệu quả mà không cần phanh chính.
Phanh cúp bô là hệ thống riêng biệt và không liên quan đến hệ thống phanh chính.
Vị Trí Nút Phanh Khí Xả Cuppo Xe Tải
Vị trí nút điều khiển phanh khí xả cúp bô xe tải thường được lắp ở tay phải dưới vô lăng hoặc trên táp lô xe, đối với những dòng xe tải hạng trung và hạng nặng như xe tải Isuzu, Hyundai, Dongfeng, Hino. Hệ thống phanh khí xả chính được đặt ở phía đầu của đường ống xả sau turbo tăng áp, trong khi đó trên các dòng xe tải nặng thì hầu hết được thiết kế trên thanh cốt cam động cơ.
Kết Luận
Hệ thống phanh khí xả cuppo giúp tăng tính an toàn khi vận hành xe trên địa hình phức tạp như ở Việt Nam. Đây là một trang bị quan trọng trên các loại xe tải, xe khách, xe đầu kéo và rơ mooc hiện nay vì hoạt động đơn giản và đáng tin cậy.
Qua bài viết này, chúng ta đã hiểu rõ hơn về phanh khí xả là gì, cơ chế hoạt động cũng như dấu hiệu nhận biết của phanh khí xả cuppo.
